Οι φορείς και οργανισμοί που ασχολούνται με την Ποιοτική Εκπαίδευση

Συχνά διαβάζουμε δημοσιεύματα για το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των παιδιών και των νέων σήμερα. Η UNICEF προειδοποιεί ότι μόνο ένας στους τρεις δεκάχρονους μπορεί να διαβάσει και να κατανοήσει μια απλή ιστορία - δεξιότητα που αποτελεί έναν ελάχιστο δείκτη της ικανότητας κατανόησης κειμένου. Εν όψει, μάλιστα, της Διάσκεψης Κορυφής του ΟΗΕ για τον Μετασχηματισμό της Εκπαίδευσης τον Σεπτέμβριο του 2022 η UNICEF έστησε μία "Σχολική Τάξη της Μαθησιακής Κρίσης" (Learning Crisis Classroom), στην οποία τα δύο τρίτα των θρανίων και καθισμάτων είναι διαφανή, συμβολίζοντας το ποσοστό των παιδιών που στερούνται αυτής της βασικής δεξιότητας [1]. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι τα χαμηλά επίπεδα αναγνωστικών και μαθηματικών δεξιοτήτων συναντώνται ακόμα και σε παιδιά που έχουν πρόσβαση στην τυπική σχολική εκπαίδευση [2]. Συνεπώς, δεν αρκεί να εξασφαλιστεί ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση για όλους, αλλά χρειάζεται να βελτιωθεί και το επίπεδό της.

Η επαρκής κατάρτιση των εκπαιδευτικών και υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων αποτελούν ακόμα ζητούμενα, και όχι μόνο σε χώρες του λεγόμενου "Τρίτου Κόσμου", παρά τη γενικώς αποδεκτή άποψη ότι η ποιοτική εκπαίδευση αποτελεί εχέγγυο της ανάπτυξης και βιωσιμότητας. Όπως το έθεσε η Catherine Russell, Εκτελεστική Διευθύντρια της UNICEF:

"The trajectory of our education systems is, by definition, the trajectory of our future. We need to reverse current trendlines or face the consequences of failing to educate an entire generation. Low levels of learning today mean less opportunity tomorrow." [3]

Το έργο της UNICEF

Η UNICEF (United Nations Children's Fund), ως οργάνωση που προασπίζεται τα δικαιώματα του παιδιού είναι ένας από τους διεθνείς φορείς που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της εκπαίδευσης. Συνεργάζεται με άλλους φορείς των Ηνωμένων Εθνών, κυβερνήσεις, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, εταιρείες, Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς και τοπικές κοινότητες, παρέχοντας στήριξη και τεχνογνωσία για την προώθηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης και τη βελτίωση της εκπαίδευσης σε 191 χώρες, Οι προσπάθειές της εστιάζουν στην άμβλυνση ανισοτήτων ή διακρίσεων και την πρόσβαση όλων στη μόρφωση. Τα προγράμματά της στην Ελλάδα, για παράδειγμα, σχετίζονται με την προστασία και την εκπαίδευση παιδιών προσφύγων και μεταναστών και πραγματοποιούνται σε συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία [4].

Στο βίντεο της UNICEF South Africa που ακολουθεί [5] βλέπουμε ένα παράδειγμα συνεργασίας της UNICEF με κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς για την μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών σε νέες μεθόδους διδασκαλίας μέσω του παιχνιδιού. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει διαδικτυακή εφαρμογή και χρησιμοποιεί πολύχρωμα τουβλάκια για την βιωματική εκμάθηση βασικών εννοιών. Το παιχνίδι, η κίνηση και ο ρυθμός βοηθούν ακόμα και παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες να αφομοιώσουν γρήγορα και άκοπα μαθηματικές έννοιες και ύλη των φυσικών επιστημών, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον τους.

Το βίντεο είναι διαθέσιμο στο Youtube και αναπαράγεται με άδεια αναφοράς προέλευσης Creative Commons (επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση)

Παγκόσμια Τράπεζα

Η UNICEF δεν περιορίζει τις παρεμβάσεις της προς τις κυβερνήσεις, αλλά συνεργάζεται με πολλούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης, προσφέρουν υποτροφίες σε προικισμένους μαθητές και παρέχουν χορηγίες σε σχολεία υποβαθμισμένων περιοχών και κρατών. Ιδιαίτερη θέση μεταξύ αυτών κατέχει η Παγκόσμια Τράπεζα, η οποία από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αξιοποιεί τους πόρους της για την προώθηση της καθολικής και ποιοτικής εκπαίδευσης σε όλον τον κόσμο, και ιδίως σε υποβαθμισμένες περιοχές. Παράλληλα, παίζει σημαντικό ρόλο στην κατάρτιση κριτηρίων και δεικτών για την αξιολόγηση των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών από οργανισμούς όπως ο ΟΟΣΑ, γεγονός που έχει δεχθεί έντονη κριτική και αμφισβήτηση, ως νέου τύπου πνευματική αποικιοκρατία [6].

Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Erasmus+

Το μέλλον της εκπαίδευσης δεν θα μπορούσε να αφήσει αδιάφορη την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία χρησιμοποιεί τα στοιχεία της Eurostat [7] και τα πορίσματα των διαγωνισμών PISA [8] προκειμένου να αξιολογήσει τα εκπαιδευτικά συστήματα και την αποτελεσματικότητα των μέτρων που εφαρμόζονται στα κράτη-μέλη. Τα συμπεράσματα δημοσιοποιούνται στις Εκθέσεις παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης [9], [10]. Ενημερωθείτε στις Τρέχουσες Εξελίξεις για τις επιδόσεις της Ελλάδας σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της Eurostat και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εκπαίδευση δεν εφαρμόζεται μόνο μέσω της νομοθεσίας των κρατών μελών αλλά και με την υλοποίηση προγραμμάτων που προάγουν τις αξίες και την ευρύτερη ατζέντα της ΕΕ. Το πρόγραμμα Erasmus+ για το διάστημα 2021-2027 διαθέτει 26,2 δισ. € για «τη στήριξη της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της νεολαίας και του αθλητισμού στην Ευρώπη». Το πρόγραμμα εστιάζει κυρίως σε θέματα κοινωνικής ένταξης, στην πράσινη ανάπτυξη και την διάδοση του ψηφιακού γραμματισμού προκειμένου να διευκολυνθεί η εισαγωγή των ΤΠΕ σε κάθε πεδίο της κοινωνικής ζωής και της διακυβέρνησης. Παράλληλα επιδιώκει να ενθαρρύνει την ενασχόληση της νεολαίας με τα κοινά, προασπίζοντας τις δημοκρατικές αρχές της ΕΕ [11]. Οι δράσεις των Φορέων που χρηματοδοτούνται από το Erasmus+, τα αποτελέσματά τους και προτάσεις καλών πρακτικών δημοσιεύονται στις εκθέσεις του προγράμματος [12].

Οι ευκαιρίες κινητικότητας και συνεργασίας που παρέχει το πρόγραμμα δεν περιορίζονται στην κλασική σχολική ή πανεπιστημιακή εκπαίδευση αλλά εκτείνονται και στην επαγγελματική κατάρτιση και τη δια βίου μάθηση, συμβαδίζοντας στενά με τον 4ο Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Στο Webinar που ακολουθεί βλέπουμε ένα παράδειγμα δράσης που πραγματοποιήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2022 στο πλαίσιο του Erasmus+ "No One Behind" με στόχο τη διάδοση των νέων εκπαιδευτικών εργαλείων και μεθόδων διδασκαλίας ενηλίκων με χρήση του παιχνιδιού και της παιχνιδοποίησης. Το διαδικτυακό μάθημα με τίτλο «Καινοτόμες τεχνικές και παιχνίδι στην εκπαίδευση» διατίθεται ελεύθερα με Άδεια αναφοράς προέλευσης Creative Commons (επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση)  από το κανάλι YouTube της IDEC SA, προκειμένου να ενημερωθεί κάθε ενδιαφερόμενος για τις νέες δυνατότητες και τα επιγραμμικά παιχνίδια που μπορεί να χρησιμοποιήσει για την εξοικείωση ενηλίκων με τον ψηφιακό κόσμο.

EuroClio και Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα

Η European Association of History Educators (Ευρωπαϊκή Ένωση Εκπαιδευτικών Ιστορίας) EuroClio δραστηριοποιείται από το 1992 με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Διοργανώνει ετήσια συνέδρια όπου οι εκπαιδευτικοί διαφόρων εθνών έχουν την ευκαιρία να συνομιλήσουν, να ενημερωθούν για νέες τεχνικές και μεθόδους με στόχο την προαγωγή της ποιοτικής εκπαίδευσης στον ευαίσθητο τομέα της ιστορικής διδασκαλίας. Η ερευνητική δραστηριότητα και οι κύκλοι μαθημάτων που διοργανώνει η EuroClio στηρίζει τους εκπαιδευτικούς στη χρήση ψηφιακών εργαλείων και τους διδάσκει πώς να μετατρέπουν το μάθημα της ιστορίας σε χώρο προβληματισμού, διαλόγου και προώθησης της ενεργητικής μάθησης και κριτικής σκέψης. Μπορείτε να ενημερωθείτε για τις δράσεις της EuroClio από την ιστοσελίδα της [13] και να παρακολουθείτε τα νέα της στα κοινωνικά δίκτυα [14].

Ένα από τα 83 Μέλη της EuroClio είναι και ο Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Ο.Ι.Ε.Ε.) / Association for History Education in Greece (A.H.Ed.G). Από την ίδρυσή του το 2018 εργάζεται για «την αναβάθμιση της ποιότητας της παρεχόμενης ιστορικής εκπαίδευσης στο ελληνικό σχολείο». Μέσω της σελίδας του στο Facebook [15] ο Όμιλος ενημερώνει τα μέλη του για νέες εκδόσεις, εκδηλώσεις και ραδιοφωνικές εκπομπές που συμμετέχουν στον εγχώριο και διεθνή διάλογο περί ιστορίας ή σχετίζονται με νέες οπτικές στη διδασκαλία της. Ο ίδιος συμμετέχει με παρεμβάσεις του στο διάλογο, εκθέτοντας τις απόψεις των Ελλήνων εκπαιδευτικών για τα νέα προγράμματα σπουδών στο μάθημα της Ιστορίας [16] ή τα θέματα των πανελληνίων Εξετάσεων [17]. Παράλληλα διοργανώνει ημερίδες και κύκλους σεμιναρίων που προσφέρουν νέα εργαλεία στους εκπαιδευτικούς, όπως τα «Απογεύματα με την Ιστορία» με τη σειρά διαδικτυακών μαθημάτων «Στα φτερά της ιστορίας», όπου γνωστοί λογοτέχνες συνομιλούσαν για το έργο τους με ιστορικούς και εκπαιδευτικούς, δείχνοντας πως η λογοτεχνία μπορεί να γίνει όχημα γνωριμίας με την ιστορία [18].

Ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία για την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και ιστορικής συνείδησης είναι η ανακαλυπτική ή ενεργητική μάθηση, η οποία βασίζεται στην προσωπική έρευνα των εκπαιδευομένων για την εύρεση αξιόπιστων πηγών, βάσει των οποίων θα σχηματίσουν μια ολοκηρωμένη εικόνα για τα ιστορικά γεγονότα. Προνομιακή θέση σε αυτή τη διαδικασία έχουν πληροφοριακοί οργανισμοί, αρχειακοί φορείς και βιβλιοθήκες. Διαβάστε περισσότερα για το ρόλο τους στην προώθηση της ποιοτικής εκπαίδευσης στην ενότητα Αρχεία-Βιβλιοθήκες.

Είδαμε ότι το μορφωτικό επίπεδο ενός λαού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών εκπαίδευσης απαιτεί την ενεργό συμβολή μιας ευρείας γκάμας προσώπων και φορέων. Συνάμα η ροπή προς τη δια βίου μάθηση, την προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη εκκινεί από τα πρώτα βήματα του ατόμου στο πλαίσιο της οικογένειας και εξαρτάται σε εξίσου μεγάλο βαθμό και από τη δική του προσωπική προσπάθεια και επιθυμία, όπως υπογραμμίζει η Boeren στην προσέγγισή της σχετικά με τον 4ο Στόχο της Βιώσιμης Ανάπτυξης [19].

Βιβλιογραφικές Παραπομπές

1. UNICEF warns of shockingly low levels of learning, with only a third of 10-year-olds globally estimated to be able to read and understand a simple written story. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2023, βλ. https://www.unicef.org/press-releases/unicef-warns-shockingly-low-levels-learning-only-third-10-year-olds-globally.

2. Education | UNICEF. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2023, βλ. https://www.unicef.org/education. 

3. Όπως ανωτέρω [1]. Σε ελεύθερη μετάφραση: "Η πορεία των εκπαιδευτικών μας συστημάτων είναι εξ ορισμού η πορεία του μέλλοντός μας. Εάν δεν αντιστρέψουμε τις τρέχουσες τάσεις θα υποστούμε τις συνέπειες της αποτυχίας μας να εκπαιδεύσουμε μια ολόκληρη γενιά. Χαμηλά επίπεδα μάθησης σήμερα σημαίνουν λιγότερες ευκαιρίες αύριο".

4. Σχετικά με εμάς | UNICEF Ελλάδα. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2023, βλ. https://www.unicef.org/greece/%CF%83%CF%87%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%BC%CE%B5-%CE%B5%CE%BC%CE%AC%CF%82.

5. PLAY SA course empowers early childhood development practitioners in South Africa - YouTube. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2023, βλ. https://www.youtube.com/watch?v=YXwa-FFcOHg.

6. Mundy, K., Verger, A. (2015). The World Bank and the global governance of education in a changing world order. International Journal of Educational Development 40, 9-18. doi.org/10.1016/j.ijedudev.2014.11.021.

7. SDGs & me: Quality education in my country. (11‑08‑2021). Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2023, βλ. https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/edn-20210811-1?language=el.

8. OECD. (2022). Are Students Ready to Take on Environmental Challenges?. PISA, OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/8ABE655C-EN.

9. Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2021. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2023, βλ. https://op.europa.eu/webpub/eac/education-and-training-monitor-2021/el/greece.html.

10. Education and Training Monitor 2022. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2023, βλ. https://op.europa.eu/webpub/eac/education-and-training-monitor-2022/el/country-reports/greece.html. 

11. Τι είναι το Erasmus+; | Erasmus+. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου, 2023, βλ https://erasmus-plus.ec.europa.eu/el/about-erasmus/what-is-erasmus.

12. European Commission, Directorate-General for Education, Youth, Sport and Culture, (2021). Erasmus+ 2021-2027 : enriching lives, opening minds through the EU programme for education, training, youth and sport, Publications Office. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/ff1edfdf-8bca-11eb-b85c-01aa75ed71a1/language-en

13 EuroClio – Inspiring History and Citizenship Educators. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου, 2023, βλ https://euroclio.eu/.

14 EuroClio - European Association of History Educators | Facebook.. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου, 2023, βλ https://www.facebook.com/EUROCLIO.Association.

15 Όμιλος για την Ιστορική Εκπαίδευση στην Ελλάδα ΟΙΕΕ- AHEG | Petroúpolis | Facebook. (χ.χ.) Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023, βλ. https://www.facebook.com/profile.php?id=100065282062400.

16. Σχετικά με την επικείμενη αναθεώρηση των προγραμμάτων σπουδών Ιστορίας, 25-1-2020 – ΟΙΕΕ – AHEG (03.03.2023). Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023, βλ. https://www.aheg.gr/%cf%83%cf%87%ce%b5%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b5%cf%80%ce%b9%ce%ba%ce%b5%ce%af%ce%bc%ce%b5%ce%bd%ce%b7-%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%b8%ce%b5%cf%8e%cf%81%ce%b7%cf%83%ce%b7/.

17. Δήλωση σχετικά με τη συζήτηση γύρω από τα θέματα Ιστορίας στις Πανελλαδικές εξετάσεις 12-6-2022 – ΟΙΕΕ – AHEG. . (03.03.2023). Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023, βλ. https://www.aheg.gr/%ce%b4%ce%ae%ce%bb%cf%89%cf%83%ce%b7-%cf%83%cf%87%ce%b5%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%b7-%cf%83%cf%85%ce%b6%ce%ae%cf%84%ce%b7%cf%83%ce%b7-%ce%b3%cf%8d%cf%81%cf%89-%ce%b1%cf%80%cf%8c/

18. Απογεύματα με την Ιστορία – ΟΙΕΕ – AHEG. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023, βλ. https://www.aheg.gr/%ce%bd%ce%ad%ce%b1-%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%ba%ce%bf%ce%b9%ce%bd%cf%8e%cf%83%ce%b5%ce%b9%cf%82/%ce%b1%cf%80%ce%bf%ce%b3%ce%b5%cf%8d%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%81%ce%af%ce%b1/.

19. Boeren, E. (2019). Understanding Sustainable Development Goal (SDG) 4 on "quality education" from micro, meso and macro perspectives. International Review of Education 65, 277–294. doi.org/10.1007/s11159-019-09772-7