Τι εννοούμε όταν λέμε "Ποιοτική Εκπαίδευση"
Μεταξύ των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης που έθεσε η UNESCO μέχρι το 2030 βρίσκεται και η καθολική, ποιοτική και δια βίου εκπαίδευση, η οποία δεν συνιστά αυτοσκοπό ή απομονωμένο στόχο, αλλά συνδυάζεται με όλους τους υπόλοιπους στόχους και αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία τους (UNESCO, 2017). Η Κοινωνία της Πληροφορίας παρέχει πολύτιμα εργαλεία για την ανάπτυξη και την ευημερία λαών και εθνών, αλλά η έλλειψη κατάλληλου σχεδιασμού δράσεων και εκπαίδευσης για την αξιοποίηση αυτών των εργαλείων μπορεί να μεγεθύνει ακόμα περισσότερο το χάσμα μεταξύ εχόντων και μη εχόντων και ανεπτυγμένων και μη κρατών. Η ποιοτική εκπαίδευση, που θα εξασφαλίζει στους εκπαιδευόμενους κάθε ηλικίας γνώσεις, δεξιότητες, προσόντα για την επαγγελματική τους αποκατάσταση αλλά και αλλαγή στάσης προς το περιβάλλον, τη βιώσιμη χρήση πόρων και το σεβασμό προς τον συνάνθρωπο, αποτελεί εχέγγυο για την επιτυχία κάθε άλλου στόχου της ατζέντας.
Δεν είναι λοιπόν δύσκολο να συμφωνήσουμε για τη σημασία της ποιοτικής εκπαίδευσης. Πιο δύσκολο είναι να θέσουμε κοινώς αποδεκτά κριτήρια βάσει των οποίων αξιολογούμε το παρεχόμενο επίπεδο εκπαίδευσης και την αποτελεσματικότητα των εφαρμοζόμενων παρεμβάσεων. Σχετικούς δείκτες παρέχουν διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης), ο οποίος διενεργεί από το 2000 τις δοκιμασίες του Διεθνούς Προγράμματος για την Αξιολόγηση των Μαθητών PISA
(Programme for International Student Assessment), που συγκρίνουν τη σχολική επίδοση 15χρονων μαθητών διαφόρων χωρών (OECD 2022). Η όλη διαδικασία έχει επικριθεί ως προσπάθεια επιβολής νέου τύπου πνευματικής αποικιοκρατίας, μια και οι δείκτες επιλέγονται βάσει των προτεραιοτήτων του ΟΟΣΑ σε συνεργασία με την Παγκόσμια Τράπεζα (Mundy &
Verger, 2015).
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιοδικά διεξάγουν
έρευνες, προκειμένου να σταθμίσουν την πορεία και τα αποτελέσματα των
εκπαιδευτικών συστημάτων και των μέτρων που εφαρμόζονται στα κράτη-μέλη.
Το θέμα απέκτησε ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα με δεδομένες τις επιπτώσεις
της πανδημίας, που ήταν εμφανείς στην Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2021 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Commission, 2021).
Η έκθεση εστιάζει σε θέματα όπως τη συμμετοχή στην προσχολική
εκπαίδευση, το ποσοστό χαμηλών επιδόσεων σε δεξιότητες ανάγνωσης,
μαθηματικών και φυσικών επιστημών, τα ποσοστά συμμετοχής στην
τριτοβάθμια εκπαίδευση και πρόωρης εγκατάλειψης των σπουδών, αλλά και
στις επενδύσεις στην εκπαίδευση. Διαβάστε τις Τρέχουσες Εξελίξεις για τις επιδόσεις της Ελλάδας σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ βάσει στοιχείων της Eurostat (2021)
και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2022).
Η επίτευξη της
επιθυμητής ποιότητας της εκπαίδευσης εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες, όπως
την επαρκή χρηματοδότηση και παροχή υλικοτεχνικής υποδομής και πληροφοριακών
πόρων, την κατάλληλη εκπαίδευση των ίδιων των δασκάλων και εκπαιδευτών και την
εφαρμογή καινοτόμων μεθόδων διδασκαλίας που προάγουν την ανακαλυπτική μάθηση, βασισμένη
σε επίλυση προβλημάτων και βιωματικές δράσεις, ώστε η γνώση να κατακτάται άκοπα, χτίζοντας στην προηγούμενη εμπειρία, και ο εκπαιδευόμενος να οδηγείται σε αλλαγή στάσεων (UNESCO,
2017).
Η ανάγκη ποιοτικής εκπαίδευσης ξεκινά ήδη από την προσχολική ηλικία. Γονείς, πρόσωπα που αναλαμβάνουν τη φροντίδα των παιδιών και οι ειδικευμένοι παιδαγωγοί προετοιμάζουν το παιδί για την ένταξή του στην προωτοβάθμια εκπαίδευση. Μέσα από τις ευκαιρίες επίλυσης προβλημάτων, συνεννόησης και συνεργασίας με τους άλλους το παιδί αναπτύσσει την ενσυναίσθησή του και μαθαίνει να ελέγχει τις παρορμήσεις του. Οι δεξιότητες αυτές θέτουν τις βάσεις για τη θετική προδιάθεση προς τη μάθηση και την εσωτερίκευση των αρχών της βιωσιμότητας και του σεβασμού προς το συνάνθρωπο.
Στο βίντεο που ακολουθεί η Maresa Duignan, Αναπληρώτρια Επικεφαλής Επιθεωρήτρια του Υπουργέιου Παιδείας και Δεξιοτήτων της Ιρλανδίας, τονίζει τη σημασία της ποιοτικής προσχολικής εκπαίδευσης και την ανάγκη επαρκούς κατάρτισης και ικανοποιητικής ανταμοιβής των παιδαγωγών που την υπηρετούν. Το βίντεο είναι μια παραγωγή της European School Education Platform (2018), την οποία υλοποιεί το European Schoolnet με χρηματοδότηση του προγράμματος Erasmus+ της ΕΕ. Αποτελεί μέρος σειράς ομιλιών ειδικών και διαδικτυακών μαθημάτων (Webinars), τα οποία αποσκοπούν στη διάχυση των εννοιών και εργαλείων της βιώσιμης και ποιοτικής εκπαίδευσης και απευθύνονται σε όλους τους εμπλεκόμενους σε αυτήν, από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς μέχρι τους ιθύνοντες. Το βίντεο αναπαράγεται με άδεια αναφοράς προέλευσης Creative Commons (επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση)
.
Η στόχευση της Πλατφόρμας European School Education
προς όλους τους ενδιαφερόμενους συνάδει με τη συνειδητοποίηση ότι η επίτευξη της δια βίου ποιοτικής εκπαίδευσης εξαρτάται από τη σύμπραξη πολλών εμπλεκομένων. Εύλογο είναι ότι η
νέα στάση προς τη μάθηση και η επιθυμία για τη δια βίου γνώση εκκινεί από τον ίδιο τον
εκπαιδευόμενο και καλλιεργείται από το οικογενειακό περιβάλλον και τους
δασκάλους, αλλά εξίσου πρέπει να υποστηρίζεται από τις πολιτικές αποφάσεις και
πρακτικές της πολιτείας και διεθνών οργανισμών (Boeren, 2019).
Μάλιστα, η σημασία της
ποιοτικής εκπαίδευσης, όχι μόνο για τον πολιτισμό και την επιστήμη αλλά και για
την οικονομική ανάπτυξη έχει γίνει πλέον κοινή συνείδηση, με αποτέλεσμα πολλοί
οργανισμοί να δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν, εφαρμόζοντας ποικίλες δράσεις
για τη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης και την προσφορά υποτροφιών σε
προικισμένους μαθητές και χορηγίες σε σχολεία υποβαθμισμένων περιοχών και
κρατών. Διαβάστε περισσότερα για τους οργανισμούς που προασπίζονται την ποιοτική εκπαίδευση στην ενότητα Φορείς.
Βιβλιογραφικές Παραπομπές
- Boeren, E. (2019). Understanding Sustainable Development Goal (SDG) 4 on "quality education" from micro, meso and macro perspectives. International Review of Education 65, 277–294. doi.org/10.1007/s11159-019-09772-7
- [Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2022)]: Education and Training Monitor 2022. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2023, βλ. https://op.europa.eu/webpub/eac/education-and-training-monitor-2022/el/country-reports/greece.html
- European School Education Platform (2018). The question of quality in early years education - Education Talks. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2023, βλ. https://www.youtube.com/watch?v=158hw0dkfZA
Mundy, K., Verger, A. (2015). The World Bank and the global governance of education in a changing world order. International Journal of Educational Development 40, 9-18. doi.org/10.1016/j.ijedudev.2014.11.021.
- OECD. (2022). Are Students Ready to Take on Environmental Challenges?. PISA, OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/8ABE655C-EN
[Eurostat 2021]: SDGs & me: Quality education in my country. (11‑08‑2021). Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2023, βλ. https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/edn-20210811-1?language=el
[Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2021]: Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης 2021. (χ.χ.). Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2023, βλ. https://op.europa.eu/webpub/eac/education-and-training-monitor-2021/el/greece.html